Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties  (BZK) wilde meer inzicht in de rol van zogenaamde ‘kleinschalige duurzame warmtetechnieken’ bij de verduurzaming van bestaande woningen in de huursector. Daarover schreef W/E adviseurs het rapport Potentieel kleinschalige duurzame warmtetechnieken bestaande huurwoningen.

Duurzame warmtetechnieken

Onder kleinschalige duurzame warmtetechnieken verstaan de onderzoekers warmtepompen, zonneboilers en pelletkachels en biomassaketels.

Buiten het onderzoek vallen grootschalige warmtetechnieken zoals warmtenetten, zonnestroomtechnieken, infraroodpanelen, phase changing materials (pcm), synthetisch gas, brandstofcellen, waterstof en weerstandsverwarming.

Aandeel toegepaste warmtetechnieken

W/E adviseurs bracht onder andere in kaart welke en hoeveel van deze kleinschalige duurzame warmtetechnieken in het recente verleden zijn toegepast door woningcorporaties. Daarnaast bekeken ze hoe groot de voorraad van te verduurzamen huurwoningen is.

Nederland telt naar schatting ca. 3,2 miljoen huurwoningen. Daarvan is ongeveer 2,2 miljoen in het bezit van corporaties.

Exacte cijfers over het aantal toegepaste warmtepompen, zonneboilers en biomassaketels in de bestaande huursector zijn er volgens de onderzoekers niet, maar ze kwamen wel uit op de volgende schatting (cijfers tot en met 2017):

• Warmtepompen geïnstalleerd in ca. 100.000 woningen
• Zonneboilers geïnstalleerd in ca. 40.000 woningen
• Biomassaketels/pelletkachels geïnstalleerd in ca. 1.500 woningen

Uit de cijfers blijkt dat het aandeel van duurzame warmtetechnieken geïnstalleerd tot en met 2017 dus maar heel klein is in verhouding tot de hele voorraad aan huurwoningen.

Oorzaken klein aandeel warmtetechnieken

Het onderzoek geeft een aantal oorzaken voor dit magere succes:

• De urgentie bij opdrachtgevers om duurzame warmtetechnieken toe te passen is nog niet groot. Zo is bijvoorbeeld ‘energielabel B’ haalbaar zonder deze technieken.
• Economische aspecten zoals investeringskosten spelen een hoofdrol in de keuze om het (nog) niet te doen.
• Corporaties verduurzamen de woningvoorraad stapsgewijs: eerst kijken ze naar de mogelijkheden van isolatie, ventilatie en zonnestroom. Daarna komen pas de andere duurzame warmtetechnieken in beeld.
• Hybride, gasabsorptie- en lucht-waterwarmtepompen zijn daarna het meest kansrijk.
• Zonneboilers zijn sympathiek, maar economisch vaak onaantrekkelijk.
• Biomassaketels zijn vooral als collectief systeem kansrijk.

Stabiel werkende installaties

Verhuurders spelen de hoofdrol in de besluitvorming over de toepassing van duurzame warmtetechnieken. De verhuurder laat zich volgens de onderzoekers ook steeds vaker adviseren door adviseurs, installateurs, bouwers en leveranciers. Ketenpartners en onderhoudspartijen hebben vaak een belangrijke rol in de bewonersbegeleiding bij renovatieprojecten. Deze partijen hebben belang bij stabiel werkende installaties zonder storingen en klachten. Daarom kiezen ze er niet zonder meer voor om te experimenteren met nieuwe duurzame technieken.

Toepassing duurzame technieken vergroten en versnellen

De onderzoekers doen in het rapport aanbevelingen aan de overheid om de toepassing van deze duurzame warmtetechnieken in de sociale huursector te vergroten en te versnellen. Zij schetsen welke knelpunten hierbij moeten worden overwonnen.

Dit zijn de belangrijkste aanbevelingen:

• Overweeg registratie van de toepassing en monitoring van duurzame warmtetechnieken in de bestaande huursector;
• Continueer het veranderde perspectief van label B naar CO₂-emissie samen met corporaties. Werk daarbij stapsgewijze routekaarten uit, zodat de rol van duurzame warmtetechnieken op termijn zichtbaar en planbaar wordt;
• Schep duidelijkheid over regionale energiestrategieën en warmtetransitieplannen per wijk en agendeer hierin de rol voor kleinschalige duurzame warmtetechnieken, bijvoorbeeld in combinatie met seizoensopslag en/of laagtemperatuurwarmtenetten;
• Onderzoek de kansen voor productinnovaties die passen bij de stapsgewijze verduurzamingsroute, zoals geïntegreerde componenten (energiedak), plug-and-play­ producten;
• Continueer en verbreed – zolang als nodig -de mogelijkheden voor ondersteuning bij financiering zoals subsidies en verlaag de drempel voor toepassing van innovaties;
• Voorzie voortdurend kennisdeling rondom de duurzame warmtetechnieken, met voorbeeldprojecten, internetplatforms en bijeenkomsten.