Tekst: Joop van Vlerken

“Mensen zijn wel bekend met airco’s, maar realiseren zich niet dat ze er ook mee kunnen verwarmen. Dat geldt zeker voor moderne airco’s. Het is gewoon een omkering van het principe, ze halen warmte uit de buitenlucht en blazen die de ruimte in.” Aan het woord is Frank Benthem, adviseur duurzaam wonen bij Woondokter. Hij ziet als nieuwe trend dat airco’s decentraal ingezet worden voor de verwarming van woningen. “De typische toepassing van airco is bijvoorbeeld in een kantoor aan huis. Mensen zijn het van kantoor gewend om lekker koel te werken en willen dat thuis ook. Bijkomend voordeel is dat ze die ruimte dan ook decentraal kunnen verwarmen met de airco-unit.”

Verwarming van kantoor

Roel Drenth, salesmanager klimaattechniek bij Centercon, heeft thuis een airco en gebruikt die ook voor verwarming. “Ik heb op zolder een kantoor en daar wilde ik graag een airco, maar die gebruik ik nu in de winter ook om de ruimte te verwarmen. Als er verder niemand thuis is het namelijk zonde om het hele huis te verwarmen als ik alleen maar boven zit.” Zo ziet hij de toepassing van airco als verwarming dan ook voornamelijk, als bonus. “Als je op een plek te weinig verwarmingsvermogen hebt, kun je dat op een eenvoudige manier aanvullen met een airco-unit.”

Luchtverwarming als bijverwarming

Van deze mogelijkheden zijn installateurs over het algemeen wel goed op de hoogte, weet Drenth, maar hij weet niet of ze die altijd onder de aandacht brengen. “Het hangt ook erg af van de vraag van de gebruiker. Als de vraag is koelen in de zomer en verwarmen in de winter, dan kun je daar makkelijk op inspelen en is het een verkoopargument.” En hoewel Drenth airco’s zeker niet als vervanger voor een cv-systeem zou willen promoten, zijn er wel degelijk mogelijkheden. “We zijn nu eenmaal gewend aan de cv-ketel. Luchtverwarming, daar denken we niet aan. Maar het kan in bepaalde situaties zeker een goede oplossing zijn.”

Klimaatsysteem in hotels

Airco’s worden al regelmatig ingezet als belangrijkste klimaatsysteem in de hotelmarkt. Het gaat hierbij om zogenaamde Variable Refrigerant Flow(VRF)-systemen. Deze systemen hebben een buitenunit en meerdere units voor binnen, waarmee meerdere zones apart van elkaar te regelen zijn, legt Drenth uit. “Hotels investeren hiermee in koeling, maar kunnen er tegelijkertijd ook mee verwarmen. Het heeft als voordeel dat je heel flexibel bent in alle kamers, iedereen kan zijn eigen temperatuur instellen. Aziaten zijn bijvoorbeeld gewend aan hoge kamertemperaturen van 24-25 graden, terwijl Amerikanen juist graag terugkoelen naar bijvoorbeeld 18 graden. In het flexibele VRF-systeem kun je de warmte uit de ene ruimte toepassen in de andere.”

COP van airco’s

Ondanks hun slechte reputatie hebben airco-units een goed rendement, legt Benthem uit. “De COP is net zo hoog als bij andere warmtepompen en je kunt er mee koelen in de zomer en verwarmen in de winter.” Hij vindt het dan ook vreemd dat de overheid inzet op luchtwaterwarmtepompen en daar subsidies voor geeft, terwijl die er niet zijn voor airco-units. “Als je kijkt naar techniek en functie zou daar dezelfde subsidie voor moeten bestaan.”

Elektrisch verwarmen gemeengoed

Elektrisch verwarmen is verlost van het negatieve imago, vindt ook Drenth. “Elektrisch verwarmen was altijd vloeken in de kerk, maar het is op steeds meer plekken gemeengoed. Als je toch kiest voor een elektrische variant is het slimmer om een warmtepomp zoals een airco-unit te kiezen, omdat je daarmee 300 tot 400% rendement kunt halen.” Ook koeling met airconditioning is al lang geen luxeproduct meer, betoogt Drenth. “Als je kijkt naar de markt kijkt, dan denk ik dat die dit jaar meer dan verdubbeld is ten opzichte van het jaar ervoor.”

Multi-split-unit voor koelen en verwarmen

Benthem wijst klanten graag op de mogelijkheden van verwarmen met een airco. “Als je toch een airco hebt, realiseer je dan dat je ook een zeer efficiënte manier van verwarmen in die ruimte hebt. Als je het echt als verwarming voor meerdere ruimtes wilt gebruiken, wordt het snel duurder omdat je dan in ieder geval in elke ruimte een binnenunit moet hebben die de warmte of koude verspreidt. Zo’n multi-split-unit is geschikt om meerdere ruimten te koelen en verwarmen. Maar het vermogen van de buitenunit loopt dan snel op. Voor een enkele binnenunit heb je 2 tot 2,5 kW vermogen nodig. Maar als dat oploopt naar 9 binnenunits, praat je eerder over 17 tot 18 kW.”

Nadelen van airco’s

En er zijn ook andere nadelen aan lucht-luchtwarmtepompen die Benthem noemt. “De binnenunit maakt geluid, daar zijn mensen toch gevoelig voor. En er is ook een andere warmteverdeling dan met traditionele verwarming. Een airco hangt meestal aan het plafond of hoog aan de wand. Hierdoor kun je niet de koudeval van een raam compenseren, zoals een radiator dat wel doet. Daarnaast maakt ook de buitenunit geluid, daar hikken mensen tegenaan.”

Voordelen van airco’s

Daartegenover staan veel voordelen benadrukt Drenth. “Het is relatief eenvoudig aan te leggen met een snelle montage door een f-gassen-gecertificeerde installateur. Je kunt koelen en verwarmen met een hoog rendement. En het verwarmen of koelen gaat relatief snel, omdat je werkt met lucht die de ruimte in wordt geblazen. Een ander voordeel is dat je niet de hele installatie hoeft op te stoken om een ruimte snel te verwarmen.”

Vergelijking met lucht-waterwarmtepomp

Een vergelijking met de luchtwaterwarmtepomp is volgens Benthem moeilijk te maken. “Dat is echt appels met peren vergelijken. Een lucht-waterwarmtepomp is watergedragen en kan daarom veel makkelijker aangesloten worden op een bestaand systeem. Met airco’s kun je ook geen warm water maken, dus dan zou je op zoek moeten naar een andere oplossing.”
Drenth bevestigt dat airco’s niet vergeleken kunnen worden met lucht-waterwarmtepompen in de zin dat ze niet aangesloten kunnen worden op een bestaande installatie. “Maar je kunt er wel veel beter mee koelen. Het is echte koeling, die heel behaaglijk is en de lucht echt ontvochtigt. Dat kun je met vloerkoeling en een lucht-waterwarmtepomp nooit bereiken.”
Hoewel wat betreft werking een airco-unit en een lucht-waterwarmtepomp sterk overeenkomen, is de prijs voor die laatste variant veel hoger. Drenth: “Dat heeft met vermogen te maken, de kleinste lucht-waterwarmtepomp is 4 tot 5 kW. En je hebt te maken met andere componenten omdat je warmte afgeeft aan water. Deze geoptimaliseerde componenten zijn duurder.”

Geschikte plek buitenunit

Belangrijk breekpunt voor zowel de airco als de luchtwaterwarmtepomp is een geschikte opstelplaats voor de buitenunit. Benthem: “Je wil die unit niet onder het slaapkamerraam, want hij maakt daar te veel lawaai. En je wil die ook niet op een houten dak plaatsen in verband met de trillingen die het apparaat doorgeeft.”

Isolatie belangrijk

“Daarnaast is het belangrijk dat de woning goed geïsoleerd wordt, net zoals dat geldt voor andere verwarmingssystemen.”
Dat wordt bevestigd door Drenth. “Een oud pand dat slecht geïsoleerd is, daar kun je beter geen airco-unit toepassen voor verwarming. Doordat het systeem lucht verwarmt of koelt, gaat de temperatuurverandering snel. Als de ruimte op temperatuur is, zal er snel weer koel- of warmtevraag ontstaan, omdat weinig massa is afgekoeld of opgewarmd.”