Tekst: Joop van Vlerken

De vraag is dan ook waarom er relatief weinig aandacht is voor deze maatregel die niet alleen flinke besparingen oplevert, maar ook het comfort in gebouwen behoorlijk kan verhogen. “Met het goed inregelen van verwarmingsinstallaties is veel winst te behalen, gemiddeld over alle installaties al snel 10%.” Aan het woord is Yvian Jenniskens van Honeywell.

Enorm besparingspotentieel

Dat er weinig aandacht is voor inregelen, is volgens haar dan ook volkomen onterecht. “Er ligt nog een enorm besparingspotentieel. Dit is echt het laaghangende fruit, maar het is nog niet bekend genoeg. Als ik hier op verjaardagen over vertel, weten veel mensen niet waar ik het over heb. Terwijl het niet zomaar een verhaaltje is. Voor de meeste systemen geldt dat goed inregelen binnen één tot twee stookseizoenen al terug te verdienen is.”

Ook Dick van Dijk van Remeha begrijpt niet waarom waterzijdig inregelen zo onderbelicht is. “Een hr-ketel hoort te draaien op een hr-installatie. Als je een hr-ketel hebt, maar je regelt het systeem niet goed in, functioneert je nieuwe hr-ketel nog vaak als een ouderwetse vr-ketel.”

Comfortklachten verminderen

Inregelen biedt voor woningeigenaren veel voordelen, licht Jenniskens toe. “Comfortklachten kunnen met inregelen vaak verholpen worden omdat de warmteafgifte verbetert en er geen sprake meer is van onbalans in het systeem. Tel daarbij op dat het energieverbruik omlaag gaat, het rendement van de hr-ketel stijgt, de levensduur van de installatie verbetert en er minder stromingsgeluiden zijn.”

Volgens Jenniskens zijn installateurs die al regelmatig inregelen dan ook enthousiast. “De installateurs die inregelen al toepassen, promoten het ook. Bij veel anderen is het toch vooral nog onbekend en die vragen zich af wat het nut er van is.”

Kennis over waterzijdig inregelen

Onbekend maakt onbemind, denkt ook Van Dijk. “Na een webinar over dit onderwerp hebben wij installateurs in een enquête gevraagd waarom ze niet inregelen. Ik schrok nogal van de resultaten, want 65% van de installateurs gaf aan te weinig kennis te hebben over inregelen. Dat merk ik bijvoorbeeld ook tijdens voorlichtingsavonden.” De belangstelling voor waterzijdig inregelen onder installateurs is groot, weet Van Dijk. “De workshops die wij hierover geven zijn altijd goed gevuld. De groepsgrootte varieert van 15 tot meer dan 100 personen.”

Meerwaarde verkopen

Dat inregelen nog niet standaard door alle installateurs wordt uitgevoerd, heeft volgens Van Dijk deels te maken met het feit dat een techneut het lastig vindt om zijn meerwaarde te verkopen. “Het kost natuurlijk wel iets extra. Als de installateur een nieuwe ketel verkoopt, moet hij het inregelen van een paar honderd euro doorbelasten aan de klant. Als een andere installateur ook een offerte maakt zonder het inregelen, moet je goed kunnen uitleggen aan een klant waarom het nodig is en welk voordeel het oplevert.”

Remeha heeft om die reden een speciale verkooptraining ontwikkeld voor installateurs, vertelt hij. “Techneuten zijn niet echt commercieel ingesteld, dat is de bottleneck. Maar toch is klantgericht adviseren een spelletje dat je spelen moet om meer te verkopen.”

Balans in verwarmingsinstallatie optimaliseren

Jenniskens legt uit dat waterzijdig inregelen het optimaliseren van de balans in een verwarmingsinstallatie is. “In een systeem ontstaat altijd weerstand, al was het maar omdat de kraan van één van de radiatoren wordt dichtgedraaid. Het gevolg is onbalans. Als het om radiatoren gaat, kan een gevolg van onbalans zijn dat om de laatste radiator in een rij voldoende warm te krijgen je de eerste voor bijvoorbeeld 150% moet verwarmen, de tweede 125% en de laatste 100%. Je verliest dus heel veel energie. Als je gaat inregelen, kijk je goed naar de volumestromen over de afgiftesystemen en kun je dit optimaliseren.”

Op deze manier wordt het makkelijker om alle ruimten in een huis of gebouw optimaal te verwarmen, weet Jenniskens. “Nu is het vaak in bepaalde ruimtes minder warm en in andere ruimtes weer te warm. Als het systeem waterzijdig goed ingeregeld is, kunnen dit soort problemen voorkomen worden.”

Dynamische en statische kranen, flow- en temperatuurmeters, een vloerverwarmingsgroep en een beeldscherm met de reactielijnen van de aangesloten ketel (Beeld: Remeha).

Temperatuur retourwater

Een niet goed ingeregeld systeem heeft nog meer nadelen, zegt ze. “Wat daarnaast erg belangrijk is, is de temperatuur van het retourwater. Bij niet ingeregelde systemen is deze temperatuur vaak te hoog, omdat door de hoge volumestroom de radiator niet voldoende tijd krijgt om zijn warmte goed af te geven aan de omgeving. Hierdoor denkt de cv-ketel dat het warm genoeg is en gaat deze terug moduleren.”

Modulerende pomp

Deze te hoge retourtemperatuur is de belangrijkste reden waarom inregelen de laatste jaren meer in de belangstelling staat, legt Van Dijk uit. “Bij de intrede van de modulerende cv-ketel werd waterzijdig inregelen al als dringend gewenst betiteld, maar het is nooit echt serieus opgepakt. Toen in 2015 ook de energiezuinige modulerende pomp zijn intrede deed, werden de bestaande problemen nog sterker geaccentueerd.”

Lagetemperatuurverwarming

Een andere trend die het inregelen van installaties in de hand werkt, is volgens Jenniskens lagetemperatuurverwarming. “De verwarmingssystemen zijn de laatste jaren kleiner geworden door toenemende isolatie. Als je met vloerverwarming of andere lagetemperatuurverwarming werkt, is het veel belangrijker dat je systeem in balans is, anders wordt het al snel te koud. Die balans kun je eigenlijk alleen bereiken door dynamische inregeling.”

Warmtepompen en stadsverwarming

Ook voor warmtepompsystemen is inregelen erg belangrijk, legt ze uit. “Warmtepompen werken altijd in combinatie met lagetemperatuurverwarming. Als dat niet in balans is, kunnen er snel problemen ontstaan. Zeker in combinatie met warmtepompen kan het lang duren voor een ruimte weer op temperatuur is, als er bijvoorbeeld te weinig water door de vloerverwarming gepompt wordt. En ook voor huizen met stadsverwarming is inregelen belangrijk. In deze systemen is de warmteafgifte beperkt. Als het systeem niet goed ingeregeld is, kan het lastig zijn het huis warm te krijgen.”

Inregelen van warmtepompsystemen

Van Dijk bevestigt dat het inregelen van warmtepompsystemen heel belangrijk is. “Het niet inregelen van cv-installaties met een hr-ketel is al slecht, maar het niet inregelen van een warmtepompinstallatie is echt een doodzonde. Als de warmteafgifte niet goed is, zetten bewoners de thermostaat hoger, waardoor er een hogere temperatuur wordt gevraagd. De warmtepomp kan dat op een gegeven moment niet meer leveren en daardoor treedt het elektrisch element in werking. Met een torenhoge elektriciteitsrekening tot gevolg.”

Statisch of dynamisch inregelen

Binnen het waterzijdig inregelen bestaan twee methoden, legt Jenniskens uit. “Je kunt statisch en dynamisch inregelen.”

Statisch inregelen betekent dat je in het kraantje van de radiator de flow handmatig stuurt, zodat er precies voldoende water door de radiator stroomt. Als alle radiatoren open staan is de installatie in balans. Als je een of meerdere radiatoren dichtdraait, krijgen de nog geopende radiatoren te veel druk. Uiteindelijk zullen de warmteopwekker en de modulerende pomp gaan reageren door de verandering van de retourtemperatuur.

Bij dynamisch inregelen wordt de afsluiter juist ingesteld op een bepaald debiet dat gehandhaafd wordt bij fluctuerende druk en zullen de warmteopwekker en de modulerende pomp direct reageren door de verandering van de retourtemperatuur. Bij dynamisch inregelen is het besparingspotentieel veel groter. Het is relatief nieuw; de afgelopen jaren zijn er veel producten op de markt gebracht die dynamisch inregelen faciliteren.

Meer besparen met dynamisch inregelen

“Het inregelen van een installatie is meer werk voor de installateur, maar het levert hem ook veel voordelen op”. Jenniskens somt ze op. “Je hoeft minder vaak terug, omdat de installatie beter functioneert. Mensen klagen minder snel dat het koud is in de ene kamer en in de andere kamer te warm.”

Van Dijk denkt dat goede inregeling de installateur ook meer klanten oplevert. “Als een klant merkt dat het opeens overal behaaglijk warm is, terwijl dat eerst niet het geval was, zullen ze deze ervaring ook delen met buren, familie en vrienden. Installateurs kunnen daarvan profiteren”, besluit hij.

Tien tips bij waterzijdig inregelen

Volg een training over waterzijdig inregelen. Door kennisuitbreiding kun je meer verdienen.
Een goed installatie-ontwerp en een juiste montage maken het verschil in energiebesparing.
Dynamisch inregelen geniet de voorkeur boven statisch inregelen.
Let op bij de vermogensbepaling van de warmteopwekker. Als het vermogen te groot is, is het laaglastvermogen namelijk ook te groot.
Stel het vermogen van de hr-ketel af op de transmissieverliezen van een woning.
Stel via de kamerthermostaat de aanwarm- en afkoelsnelheid juist in.
Smoor het teveel aan werkdruk van de circulatiepomp weg. In het deel tussen de radiatoren of vloerverwarming en de warmtebron moet het verschil tussen systeemdruk en werkdruk afgevangen worden.
Zorg dat de waterkwaliteit van het systeemwater in orde is en dat het water niet vervuild is.
Pas de juiste kwaliteit thermostaatkranen toe. Hierdoor hebben slijtage en vervuiling minder kans.
Zorg voor het inregelen dat de installatie goed schoon is door goed te spoelen. Voeg eventueel de juiste chemicaliën toe om het aanwezige zuurstof inactief te maken.