De gevaarlijke gasleidingen zijn in de meeste gevallen gemaakt van het zogeheten grijs gietijzer, dat tot 1980 veel werd gebruikt. Er ligt nog ongeveer 3.000 km van deze leiding in de grond. Het was namelijk relatief goedkoop en bovendien gemakkelijk te verwerken. Overigens ligt dit soort gasleidingen in de straat en niet in de woningen. Een ander soort risicoleiding is gemaakt van asbestcement. Daarvan ligt nog zo’n 793 kilometer in Nederland. Samen gaat het om ongeveer 2,5 % van het totaal aantal kilometers gasleiding in Nederland.

Gasleidingen breken

Gietijzer is weliswaar sterk, maar buigt niet mee. Door grondverzakkingen en trillingen kunnen de leidingen breken. Om die reden is het leggen van gietijzeren leidingen vanaf 1994 verboden. Sinds die tijd worden pvc en staal toegepast. In Nederland gebruiken nog vijf netbeheerders risicogasleidingen, zie de figuur hieronder.

Grijs gietijzer

Een gasexplosie in Den Haag in het begin van dit jaar, was voor Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) reden om onderzoek te doen. Uit dit onderzoek blijkt dat er sprake was van een scheur in een grijs gietijzeren gasleiding. Onderzoek naar eerdere voorvallen in 2001 en 2008 met leidingen van grijs gietijzer had reeds inzicht gegeven in de verhoogde kans op breuk. Netbeheerders voeren daarom sinds 2010 een meerjarig saneringsprogramma uit voor grijs gietijzeren en asbestcement leidingen.

Vaker inspecteren en versneld vervangen

In het huidige onderzoek concludeert SodM dat er punten tot verbetering zijn en beveelt derhalve alle netbeheerders aan om de grijs gietijzeren en asbestcement gasleidingen in dichtbevolkt gebied vaker te inspecteren en versneld te vervangen en hierover goed te communiceren met bewoners. De netbeheerders hebben reeds aangegeven hierin mee te gaan.

Verdiepend onderzoek

SodM houdt toezicht op deze aanpak en doet samen met de netbeheerders verdiepend onderzoek naar de oorzaken van scheuren en breuken in dit type leidingen. Doelstelling is om op basis van het verdiepende onderzoek dit jaar, in overleg met de betreffende grote gemeenten en waterleidingbedrijven, een versneld uitvoeringsplan te hebben.

Ernstige gasexplosie

Op 27 januari zijn na een ernstige gasexplosie in de Jan van der Heijdenstraat in Den Haag niet alleen drie appartementen onherstelbaar beschadigd, maar ook nog eens negen gewonden gevallen. Uit het vooronderzoek van SodM – dat toezicht moet houden op het kwaliteitsborgingssysteem van de netbeheerders, voor wat betreft de veiligheid van gas en gastransport – bleek begin februari dat er sprake was van een scheur in de grijs gietijzeren gasleiding op circa andere halve meter van de gevel van de woning.

Oorzaak scheur onduidelijk

Hoe de scheur in de grijs gietijzeren gasleiding heeft kunnen ontstaan, is niet duidelijk geworden. SodM start daarom, in samenwerking met de netbeheerders, vervolgonderzoek naar de oorzaken. Het onderzoek richt zich onder meer op consequenties van veroudering en trillingen. Het moet onder meer handvatten gaan geven voor prioriteitstelling binnen en versnelling van het saneringsprogramma.