Tekst: Joop van Vlerken

“Als je in 2050 naar 95% reductie van de CO₂-uitstoot wilt, moet je alles aangrijpen. We kunnen in Nederland geen optie afschrijven, dus ook groen gas niet.” Aan het woord is Benno Schepers, senior adviseur bij CE Delft. Op de vraag of de cv-ketel zijn langste tijd heeft gehad, antwoordt Schepers dan ook ontkennend.

Cv-ketel op groen gas

“Voor bepaalde segmenten van de bestaande bouw is het gewoon niet rendabel om met alternatieve opties aan de slag te gaan. Ons eigen kantoor is bijvoorbeeld een monumentaal pand in Delft. Als we naar de toekomst kijken, is het toch het goedkoopst om dat met een cv-ketel te blijven verwarmen. Kijk, technisch gezien kan het allemaal prima gasloos, maar in sommige gevallen moet je zoveel geld uitgeven voor deze opties dat het gewoon niet reëel is. Daarbij is een cv-ketel op groen gas gewoon een goede CO₂-neutrale optie.”

Niet genoeg groen gas voor verwarming

Er is alleen niet genoeg groen gas beschikbaar om alle Nederlandse huizen te verwarmen, benadrukt Schepers. Dat blijkt ook uit het rapport Green Liaisons van GroenGas Nederland. Het rapport becijfert dat Nederland rond 2050 ongeveer 11 miljard m³ hernieuwbaar gas kan produceren uit biomassastromen zoals mest. Nu stroomt er nog maar 110 miljoen m³ groen gas door de Nederlands gasleidingen.

Leestip: Booster maakt gasnet geschikt voor meer groen gas

Verwarming 15 tot 20 % gebouwen

Bovendien gaat een groot gedeelte van die 11 miljard m³ straks naar de industrie, legt Schepers uit. “In totaal is dan nog maar 2 miljard m³ beschikbaar voor de gebouwde omgeving. Nu gebruiken we nog 18 miljard m³ voor de gebouwde omgeving. Als het groene gas erg zuinig gebruikt wordt en bestaande gebouwen extra geïsoleerd worden, kun je daar misschien 15 tot 20% van alle gebouwen mee verwarmen.”

Groen gas voor historische binnensteden

Met die beperkte hoeveelheid groen gas moeten we volgens Schepers dan ook erg zuinig omspringen. “Groen gas moet je reserveren voor gebouwen die echt niet van het gas af kunnen. Ik heb het dan bijvoorbeeld over de historische binnensteden waar de kosten voor de aanleg van een lagetemperatuurwarmtenet te hoog zijn. Je kunt daar ook niet met biomassaketels werken, want dat wil je niet in dichtbebouwde gebieden.”

Leestip: Whitepaper: Warmtenetten in de energietransitie: kansrijk of te complex?

Groen gas voor kleine woningen met laag gasverbruik

Daarnaast denk ik ook aan kleine woningen die nu al een heel laag gasverbruik van minder dan 300m³ gas hebben. Die kun je niet rendabel overzetten naar een alternatief zoals all-electric of een warmtenet. Daar is een cv-ketel bijna altijd goedkoper.”

Groen gas voor jaren 30-wijken

Maar ook jaren 30-wijken waar geen alternatieven voorhanden zijn, kunnen soms beter gebruik blijven maken van de gasinfrastructuur, stelt Schepers. “Je moet natuurlijk wel goed kijken naar alternatieven. Maar als er geen geothermie of een andere bron van hoge temperatuur lokaal beschikbaar is, blijven er niet zo veel opties over en kan een cv-ketel op groen gas uitkomst bieden.”

Leestip: Boren naar aardwarmte: hoe dieper hoe beter?

Waterstof als alternatief voor aardgas

Als alternatief voor aardgas wordt door verschillende partijen nu ook waterstof genoemd. In de vorm van waterstof kun je duurzame energie namelijk makkelijker bewaren en opslaan. Maar Schepers acht deze techniek weinig kansrijk voor de gebouwde omgeving. “Met enige aanpassingen kun je een cv-ketel inderdaad geschikt maken voor waterstof. Maar er zit veel wishfull thinking in de onderzoeken naar waterstof. Want ik vraag me af of we in de toekomst wel zoveel overschotten duurzame energie hebben als men nu denkt. En als het al zo is, waar gaan we het dan opslaan? En dan moet je nog de infrastructuur en de installaties aanpassen, een zeer kostbare zaak.”

Leestip: Cv-ketels op waterstof in plaats van aardgas

Warmtepomp duurder dan cv-ketel?

Schepers kijkt enigszins geamuseerd naar de oproep van Uneto-VNI om na 2021 alleen nog warmtepompen te installeren, in plaats van cv-ketels. “Ik denk dat het vooral bedoeld is om de sector te motiveren en het is prima om zoveel mogelijk hybride systemen te plaatsen waarbij er naast een cv-ketel ook een warmtepomp geplaatst wordt. Maar wat ik me bij al die aandacht toch wel afvraag is: ‘Wie gaat dat betalen?’ Want een goede cv-ketel heb je voor rond de 1500 euro, een warmtepomp kost snel meer dan 10.000 euro.”

Cv-ketel goedkoopst voor bestaande bouw

Hij denkt dan ook niet dat het einde van de cv-ketel al in zicht is. “Nu hangt in 95% van de huizen nog een cv-ketel. Natuurlijk wordt dit afgebouwd en voor nieuwbouw moet je een cv-ketel ook echt niet meer willen. Maar ik denk dat met name in de bestaande bouw de komende 20 jaar nog heel wat cv-ketels geïnstalleerd worden. Als je cv-ketel nu aan vervanging toe is en je hebt geen geld te veel, zou ik zeggen: ‘Vervang je cv-ketel’. Voor bestaande bouw is in bijna alle gevallen de cv-ketel financieel gezien nog steeds de beste optie.”

Vervangen cv-ketel door warmtepomp

Ook andere omstandigheden maken het vervangen van een cv-ketel door een warmtepomp in een bestaande woning niet logisch, meent Schepers. “Als je cv-ketel kapot gaat en je wilt het morgen weer warm hebben, kun je eigenlijk alleen een nieuwe cv-ketel kopen. Een warmtepomp vraagt namelijk om vergaande isolatie van je woning en lagetemperatuurverwarming. Dat heb je echt niet een, twee, drie geregeld. In sommige gevallen, als een woning bijvoorbeeld al aardig geïsoleerd is, kunnen eigenaren een hybride warmtepomp overwegen.”

Aardgasvrije wijken

De financiering van het aardgasvrij maken van complete wijken is volgens Schepers nogal een uitdaging. “Niemand weet nog hoe dat gaat verlopen. Feit is dat gemeenten en provincies voor 2021 duidelijk moeten maken welke wijken ze voor 2030 aardgasvrij willen maken en ook hoe ze dat willen doen. Ik denk dat het in veel gevallen een warmtenet gaat worden, maar het zijn ingewikkelde trajecten. Want hoe ga je de bewoner meekrijgen? Zeg je: ‘In 2025 komt er een warmtenet langs en ik zou daar maar bij aansluiten, want in 2026 halen we het aardgas eruit?’ Of ga je het anders aanpakken? Met all-electric ligt dat nog gecompliceerder, omdat de investeringen voor de bewoners dan vele malen hoger zijn.”

Rol van installateurs

En wat betekent dit proces voor installateurs? Schepers: “Voor installatiebedrijven die vooral in nieuwbouw actief zijn, is het niet zo moeilijk want die zullen de komende jaren echt over moeten naar het installeren van de duurzame alternatieven, zoals warmtepompen. Maar in de bestaande bouw zullen de installateurs de komende decennia nog heel wat ketels plaatsen, is mijn verwachting.”

Lees ook:

Is de cv-ketel passé?

Ik zie de cv-ketel voorlopig niet verdwijnen

Energieneutraal met gasaansluiting

Energieneutraal renoveren: hoe doe je dat?