Tekst: Katja van Roosmalen

Over ruim een jaar treedt de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking. Iedereen in de bouw krijgt met de nieuwe wet te maken, in eerste instantie de aannemer. Maar ook van jou als installateur wordt verwacht dat je kunt bewijzen dat je kwaliteit levert. Die bewijslast moet je bovendien eerder overleggen dan je misschien verwacht; komend jaar wordt namelijk bij 10% van de nieuwbouwprojecten gepionierd met de Wkb.

Bij Ubbink zijn ze aan het warmdraaien voor de Wkb. De leverancier verdiept zich in de nieuwe regelgeving omdat installatietechniek en bouwtechniek op elkaar afgestemd moeten zijn om aan alle eisen te voldoen. Ubbink levert oplossingen voor interactie tussen het binnen- en buitenklimaat en beweegt zich op dat snijvlak.

Toezicht door private kwaliteitsborger

“Door de Wkb zal de bouwpraktijk veranderen, vooral het toezicht. Dat is nu nog in handen van gemeenten, maar wordt overgenomen door een private kwaliteitsborger. Deze controleert de plannen, tekeningen, adviezen, de werkzaamheden en bij oplevering het functioneren van installaties en gebouwen”, zegt Wkb-expect Pascal van Meerten.

Dat klinkt als een grote aanpassing, maar hij relativeert ook direct. “Ook nu moet er gebouwd worden volgens het Bouwbesluit 2012. Bovendien wil je als installateur kwaliteit en comfort leveren. In zoverre is er niets nieuws onder de zon. Maar, omdat de kwaliteitsborger in alle fasen meekijkt, moet je de werkzaamheden wel beter documenteren. Daarmee toon je aan dat je goed werk levert en voorkom je aansprakelijkheidstelling.”

Dossieropbouw door onderaannemers

Is die dossieropbouw dan niet de verantwoordelijkheid van de aannemer? Van Meerten: “Officieel wel. De opdrachtgever – en in het verlengde daarvan de aannemer – selecteert de kwaliteitsborger. Maar van jou als onderaannemer/installateur wil de kwaliteitsborger ook dossiers ontvangen. Als jij adviezen en tekeningen laat valideren, neem je hem veel werk uit handen. Ik verwacht zelfs dat grote aannemers dit van onderaannemers zullen eisen.”

Toetsen per bouwfase

Hoe ziet Van Meerten dat in de praktijk voor zich? “Als je de bouwfasen opsplitst in drie delen – ontwerp en werkvoorbereiding, uitvoering en oplevering – dan zullen tijdens die stappen in het bouwproces aan jou diverse vragen gesteld worden. Met WKB SERVICES – dit is een uitbereiding van onze service door PlanGarant – ondersteunen we installateurs om antwoord te geven op de vragen.

In de eerste fase wil de kwaliteitsborger namelijk eenvoudig kunnen toetsen of het technisch ontwerp aan het Bouwbesluit voldoet. Dat toon je onder andere aan door advies te laten valideren en een compleet dossier – met tekeningen en materialen van bijvoorbeeld het ventilatiesysteem – aan te leveren.

Tijdens de uitvoering kan je vervolgens laten controleren of de werkzaamheden kundig zijn uitgevoerd. In de regel zal de kwaliteitsborger van PlanGarant dan een steekproef nemen. En bij de oplevering wordt het functioneren getest. Deze rapportage wordt toegevoegd aan het opleverdossier.”

Toezicht en Gevolgklasse van gebouwen

“Het toezicht door de kwaliteitsborger geldt in eerste instantie voor gebouwen in Gevolgklasse 1. Dit zijn bouwwerken met een laag risicoprofiel. Denk aan grondgebonden woningen, vakantiehuizen en kleine bedrijfspanden. Maar let op: ook vergunningsplichtige verbouw valt onder de Wkb. Wordt er een kantoor of tuinkamer gebouwd of vindt er een volledige schilrenovatie plaats, ook dan ziet de kwaliteitsborger toe op de plannen, de uitvoering en het functioneren”, vervolgt Van Meerten.

“Daarnaast – over die kleine lettertjes wordt wel eens heen gelezen – gaat de uitgebreide aansprakelijkheid per 1 januari 2022 gelden voor alle gebouwen. Weliswaar houdt de kwaliteitsborger geen toezicht op gebouwen in de Gevolgklassen 2 en 3, maar om claims te voorkomen moet je ook bij meer risicovolle bouwwerken alle documentatie goed op orde hebben”, waarschuwt hij.

Adviezen laten toetsen

Van Meerten geeft aan dat de uitbreiding van de aansprakelijkheid en het toetsen van het functioneren van gebouwen en installaties waarschijnlijk de grootste impact zullen hebben op de bouwpraktijk. “Dit gaat iedere professional in de bouwkolom aan. Van de architect tot de onderaannemer. Maar ook ons. Weliswaar worden leveranciers in de Wkb niet genoemd, maar als kennispartij willen we onze verantwoordelijkheid nemen. Wij adviseren onze klanten (en trainen monteurs) en zijn daardoor direct en indirect bij het ontwerp en de uitvoering betrokken.”

Dat is ook de reden dat Ubbink het voortouw nam en sinds kort zijn adviezen laat toetsen door PlanGarant. “We zijn een interessante weg ingeslagen, waarin iedereen zich kwetsbaar moet opstellen, ook wij. Op dit moment zijn we bezig met een nieuwbouwproject in de Betuwe. De kwaliteitsborger toetst onze advisering op het gebied van de ventilatietechniek. Met de bouwer, installateur en kwaliteitsborger zaten we letterlijk om tafel om tot een optimaal ventilatieontwerp te komen. Tijdens dat traject bleek dat de aannemer toch weer terug moest naar de tekentafel om de puntjes op de i te zetten.”

Faalkosten beperken

Dat is even slikken, geeft Van Meerten toe, maar eigenlijk hadden we allemaal al direct door dat dit de juiste weg is om te bewandelen. “Omdat plannen en tekeningen getoetst worden en je met elkaar in overleg treedt, kunnen we er al in het voortraject fouten uithalen en de faalkosten tot een minimum beperken. Daar zijn we allemaal bij gebaat. Ik zie de Wkb daarom niet als dwingend. Het biedt iedereen de kans om nog betere kwaliteit te leveren. Én, de gedeelde verantwoordelijkheid wakkert het gevoel voor partnership aan.”

Als partners optrekken is vanaf 2022 belangrijk, omdat installaties en gebouwen alleen optimaal functioneren als alle elementen op elkaar zijn afgestemd. “Er wordt natuurlijk naar elementen gekeken. Maar de kwaliteitsborger geeft alleen een verklaring af als blijkt dat er ‘een gerechtvaardigd vertrouwen bestaat’ dat het bouwwerk aan het Bouwbesluit 2012 voldoet, als bouw- en installatietechniek samenkomen en de woning presteert zoals je van bijvoorbeeld een BENG-woning mag verwachten. Pas als hij dat heeft geconstateerd, overhandigt de borger het opleverdossier aan de opdrachtgever.” Deze gaat er vervolgens mee naar de gemeente, waarna het gebouw in gebruik genomen mag worden.

Nu al voorbereiden op Wkb

Waarom is het van belang dat installateurs zich nu al in de Wkb verdiepen? Van Meerten: “Ik weet dat installateurs het druk krijgen komend jaar. De Gasketelwet is in werking getreden en bedrijven zijn druk bezig om hun personeel te certificeren. Eigenlijk ligt de Wkb in het verlengde hiervan. Het gaat om aantoonbare kwaliteit en deskundigheid leveren. Daar moet je met het hele bedrijf de schouders onder zetten. Monteurs, maar ook werkvoorbereiders en projectleiders.”

“Misschien krijg je nog niet direct de vraag om een Wkb-dossier aan te leveren, maar als jouw installatiebedrijf veel in de nieuwbouw opereert, kan dat sneller zijn dan je verwacht. Komend jaar wordt expertise opgebouwd en kan de aannemer je hierom vragen. Het is waardevol om goed ingelezen te zijn en misschien mee te draaien in een proefproject. Dan weet je waar de kwaliteitsborger op kan letten.”

Van Meerten gebruikt hier bewust het woord ‘kan’. “Weliswaar toetst iedere kwaliteitsborger het gebouw aan de eisen in het Bouwbesluit, maar de accenten kunnen verschillen. Kwaliteitsborgers werken namelijk met diverse instrumenten. Het doel is echter altijd hetzelfde: de opdrachtgever moet de kwaliteit krijgen waarvoor hij betaalt. Een brandveilig en energiezuinig gebouw!”