Tekst: Edo Beerda

Een modelleur kan in een gebouwontwerp in 3D-CAD eenvoudig een leidingtracé tekenen. Maar bij productselectie van een geschikte pomp gaat het vaak mis. Waarom? Omdat objecten ofwel niet gestandaardiseerd en niet nauwkeurig genoeg zijn of omdat de technische parameters ontbreken. De modelleur moet dus op zoek of maakt zelf een object met de nodige aannames. “Gevolg is dat modellen niet uitwisselbaar zijn of dat het later op de bouwplaats misgaat. Het komt voor dat de pomp door het verschil tussen het 3D-model en de daadwerkelijke maatvoering uiteindelijk helemaal niet in de ruimte past”, vertelt Martin Kreijenbroek van 2BA. “Daar ligt het bestaansrecht voor de Uniforme Objectenbibliotheek (UOB).”

Uniforme en gestandaardiseerde objecten

Databedrijf 2BA is, samen met Techniek Nederland, FME en achterliggende brancheverenigingen zoals Fedet, de drijvende kracht achter de UOB. BIM-experts van de grote technisch dienstverleners mochten samen met experts van fabrikanten bepalen aan welke eisen de bibliotheek en de toegepaste software moeten voldoen. Dat moet in mei 2020 resulteren in een eerste operationele versie van de UOB.
Wat we dan precies hebben? In ieder geval kunnen bedrijven met een UOB-abonnement dan beschikken over uniforme en gestandaardiseerde objecten voor tachtig procent van de door hen getekende objecten.
Staat elk object er op die datum al in? “Nee, het is dan nog niet compleet. Maar het aantal producten in de UOB zal daarna snel toenemen”, vertel Kreijenbroek. “Modelleurs kunnen dus binnen afzienbare tijd 3D-ojecten uit de UOB importeren en volwaardig bimmen. Vanaf mei vindt de modelleur onder zijn UOB-knop steeds meer producten.”

Niet-merkgebonden standaardisatie

Het ETIM-model (Elektro Technisch Informatie Model) is een voorloper van de UOB. Dit door Nederlandse installateurs ontwikkelde model beschrijft op uniforme wijze voor elke productsoort de technische kenmerken inclusief taaltabellen voor de meeste Europese talen. Fabrikanten leveren die kenmerken aan, waarmee hun productspecificatie in deze talen beschikbaar is. Dat bespaart veel tijd en het vermindert de kans op fouten. Gebruikers kunnen eenvoudiger producten vinden op basis van de standaard specificatiewijze. Daarnaast zijn standaarden vastgesteld om logistieke en prijsinformatie uit te wisselen om te voorkomen dat er appels met peren worden vergeleken. Geen prijs per vier stuks dus bij de ene groothandel en per meter bij een andere.
Standaardisering van data door ETIM werd een succes op inkoop- en calculatieafdelingen. Maar de modelleur bleek er in de praktijk veel minder aan te hebben, omdat essentiële geometrische informatie ontbrak. Daar moet de UOB verandering in brengen.

[intermezzo:1]

Volwaardig CAD-object

Het standaardiseringsproces gaat stapsgewijs. Eerste stap was het maken van gestandaardiseerde ETIM MC (Modelling Class) maatschetsen voor de 357 meest getekende objecten. Hiermee kan de fabrikant de maatvoering van producten gestructureerd vastleggen. De UOB levert straks bij elke MC-maatschets een ‘template-object’ – een sjabloon voor een stukje code. Wanneer de modelleur straks vanuit zijn CAD-pakket een product zoekt, wordt hieruit in zijn CAD-systeem een volwaardig CAD-object opgebouwd, gevuld met technische en geometrische productdata van de fabrikant. Daarmee heeft de modelleur dus een product met precies de juiste afmetingen, technische kenmerken en identificerende parameters voor calculeren, bestellen en uitvoeren van het project.
“Uiteindelijk wil je dat het softwarepakket zo slim is, dat het uitsluitend zoekt naar afsluiters met flensverbinding wanneer je een afsluiter zoekt voor een leiding met flenzen. Je wilt dat het systeem alles met draadverbindingen negeert”, legt Kreijenbroek uit terwijl hij een CAD-object tevoorschijn tovert. “De UOB is een belangrijke stap om dat ideaal te bereiken.”

Filter instellen

In een latere versie zal het ook mogelijk zijn dat de inkoopafdeling per project een filter kan instellen waarmee het CAD-systeem alleen afsluiters van voorkeursfabrikanten selecteert. De modelleur krijgt dan de afsluiter in zijn model met de juiste afmetingen, technische kwalificaties en aansluitingen en bovendien eentje die voldoet aan de eisen van de inkoop. Voor elektrotechnische installaties geldt uiteraard hetzelfde: de UOB moet direct de geometrie voorschotelen van kabelgoten, armaturen, elektromotoren en regelkasten. Modelleurs kunnen ze dan zonder lang nadenken in hun elektrotechnisch ontwerp inpassen.

[intermezzo:2]

Starten met Revit

De ETIM-MC maatschetsen en de fabrikantendata zijn onafhankelijk van welke CAD-applicatie ook. Of je nou Revit, Arkey, Archicad, DDS of Tekla gebruikt, de diameters van een afsluiter of leiding veranderen er niet door. Toch zijn in mei 2020 in de UOB versie 1.0 alleen templateobjecten voor Revit beschikbaar. “Waarom? Omdat we met een kip-ei discussie zitten”, vertelt Kreijenbroek. “Je hebt voor deze applicatie drie dingen tegelijk nodig: software, gebruikers én data. Je moet ergens beginnen om gebruikers en fabrikanten over de streep te trekken. We willen UOB een schwung geven door te starten met Revit, omdat Nederlandse modelleurs dit 3D-CAD-pakket het meest gebruiken voor BIM projecten. Omdat de objectenbibliotheek een open standaard is, is het eenvoudig om er ook in andere CAD-omgevingen gebruik van te maken.”

BIM versnellen

Gezien de behoeften van installateurs twijfelt Kreijenbroek er niet aan dat alle CAD-huizen uiteindelijk met UOB aan de slag zullen gaan. Ze krijgen daarvoor inzage in de UOB-systematiek – de UOB is een ‘open’ platform.
Een soortgelijke situatie heeft hij gezien toen hij vijftien jaar geleden met 2BA begon met data voor calculatie en inkoop. Softwarehuizen die 2BA toen als bedreiging zagen, verwijzen nu hun klanten met data-problemen juist naar hen door. Standaardisatie van productdata bleek voor hun gebruikers enorme voordelen op te leveren. Hetzelfde geldt straks voor de gestandaardiseerde aanlevering van geometrische productdata, denkt hij. Wat dat betreft is het veelzeggend dat de zestien grootste installatiebedrijven hebben duidelijk gemaakt dat ze een UOB zien als oplossing om het gebruik van BIM te versnellen. Deze bedrijven hebben toegezegd de UOB te gaan gebruiken. Samen hebben ze 30 procent van de investeringskosten op tafel gelegd.

UOB voor fabrikanten

Dat maakt de UOB ook interessant voor fabrikanten. Voordeel voor hen is bovendien dat ze straks niet langer specifieke productdata hoeven te produceren en onderhouden voor individuele softwareleveranciers. Dat scheelt veel tijd en geld. Een aantal fabrikanten is inmiddels zelf begonnen hun producten volgens ETIM-MC uit te werken.
Van de 3,5 miljoen producten die bij 2BA zijn te vinden, zijn er ruim 800.000 direct relevant voor de UOB. Het is nog wel een enorm karwei om die allemaal vast te leggen. Volgens Kreijenbroek zal het aantal van 357 MC-klassen snel verder uitbreiden. Hoewel daarmee al tachtig procent van de meest getekende objecten is gedekt, zal naar verwachting het totaal aantal template-objecten uitkomen op ongeveer tweeduizend.

Kosten abonnement

De kosten van een UOB-abonnement zijn afhankelijk van het aantal werknemers. Een bedrijf met 25 man personeel betaalt bij 2BA nu 215 euro op jaarbasis. Als het ook de UOB wil gaan gebruiken, stijgt de prijs naar zo’n 650 euro. “Dat is het waard omdat je er tijd en geld mee bespaart”, denkt Kreijenbroek. “De modelleur hoeft zijn tijd niet meer te besteden aan zoeken of zelf maken van een object. Bovendien zullen de faalkosten dalen, omdat je veel betrouwbaardere objecten en uitwisselbare modellen krijgt.”